Daling aantal boeren biedt nieuwe kansen platteland
Terwijl het goed gaat met de markt voor woonboerderijen op het platteland, staat de markt voor agrarisch vastgoed voor diverse uitdagingen. Dit beschrijft NVM in de publicatie ‘Vastgoedmarkt in beeld 2019’. Hoewel schaalvergroting en de milieumaatregelen niet alle onderdelen van de agrarische sector even hard treffen, stijgen de grondprijzen slechts licht en neemt leegstand van bebouwing toe. De NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars zetten zich in voor herbestemming.
In algemene zin kende de Nederlandse vastgoedmarkt in 2019 een uitstekend jaar, blijkt uit NVM’s publicatie ‘Vastgoedmarkt in beeld 2019’, een jaarlijkse samenvatting van de relevante vastgoedcijfers in de markten Wonen, Business en Agrarisch & Landelijk.
“We zien een trend waarbij steeds meer mensen uit de Randstad op zoek gaan naar een woning op het platteland”, aldus Ard Klijsen, Voorzitter NVM vakgroep Agrarisch & Landelijk. “In 2019 kwam 18% van de kopers van landelijke woningen buiten de Randstad uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht.” Een dergelijke verhuizing is financieel aantrekkelijk: in de Randstad kost een landelijke woning gemiddeld 560 duizend euro, daarbuiten betaalt men gemiddeld 450 duizend euro. Omdat landelijke woningen relatief lang te koop staan, is hun aandeel in het woningaanbod sinds 2011 onverminderd groeiende: momenteel gemiddeld 12%. Het aanbod van de provincie Drenthe springt eruit, met een aandeel van 26% landelijke woningen.
Uitdagingen
De agrarische sector kreeg halverwege 2019 te maken met de stikstofproblematiek. Klijsen: “De onzekerheid die dit veroorzaakt, heeft zijn weerslag op de markt voor agrarisch vastgoed, met name in de veehouderij.” Afgelopen jaar werden 10% minder veebedrijven te koop gezet en 15% minder verkocht ten opzichte van 2018, met name in de varkenshouderij en in mindere mate in de melkveehouderij.
Eenzelfde trend is zichtbaar in de glastuinbouw, terwijl de gemiddelde vraagprijs voor een bedrijf nog wel met 25% steeg, doordat kleine bedrijven in trek zijn. Ook deze sector staat voor toekomstige uitdagingen, zoals verduurzaming en toename van arbeids- en energiekosten.
In de hele agrarische sector stijgen de grondprijzen licht ten opzichte van 2018, met 1,6% naar 61.900 euro, maar deze ontwikkeling is niet in alle deelsectoren even groot. Akkerbouwpercelen blijven het meest in trek: de gemiddelde grondprijs steeg dan ook met 3,3% naar 71.200 euro. Grasland noteerde de kleinste stijging: 1,1% naar 56.500 euro. De markt voor grasland staat vooral onder druk door de stikstofmaatregelen en de verslechterde winstgevendheid voor melkveebedrijven. Het aanbod neemt sneller toe dan de vraag.
Herbestemming
Daarnaast is zichtbaar dat het aantal ondernemers in de agrarische sector sterk krimpt, onder invloed van schaalvergroting en milieumaatregelen, zoals de uitkoopregeling voor varkensboeren. Het gevolg is toenemende leegstand van agrarische bebouwing. NVM Agrarisch & Landelijk verwacht dat tot 2030 zo’n vijftig miljoen vierkante meter vrijkomt, waarvan de helft zal worden gesloopt. De vrijkomende bouwkavels worden gebruikt voor nieuwbouw in de woningmarkt, gezien de enorme vraag naar nieuwe woningen.
De andere helft kan worden hergebruikt voor andere agrarische activiteiten of worden herbestemd voor niet-agrarisch gebruik. Klijsen: “Het is natuurlijk geen aaneengesloten gebied, maar alles bij elkaar opgeteld heb je het toch over een oppervlakte ter grootte van Nieuwegein. Onze NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars zien de kansen en denken mee met de grond- en vastgoedeigenaar in het buitengebied.”
Mede ter inspiratie voor al die agrarische ondernemers die nu overwegen om te stoppen heeft de NVM vakgroep Agrarisch & Landelijk zeven aansprekende voorbeelden van de transformatie van agrarische gebouwen en percelen bijeengebracht in een inspiratiemagazine.
Zo wordt een prachtige stolpboerderij een bed and breakfast en een voormalige boomgaard wordt omgetoverd tot landschapsbegraafplaats. Het kan allemaal en nog veel meer. Klijsen: “NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars weten niet alleen wat er te koop staat en komt; én wat je er mee zou kunnen, maar zijn ook deskundig op het gebied van herbestemmingsprocedures en gemeentelijke beleidsregels.”
Effecten coronavirus
Om de effecten van het coronavirus op de agrarische en landelijke vastgoedmarkt te duiden, is het volgens Klijsen nog wat te vroeg. “Er zijn nog geen effecten waar te nemen in de agrarische transactiedata waarover de NVM beschikt. We verwachten dat de sector op korte termijn nog redelijk kan omgaan met de ontwikkelingen. De kwetsbaarheid zit vooral in het feit dat de Nederlandse land- en tuinbouw sterk export-georiënteerd is en die vraag valt in belangrijke mate weg. Dit zien we bijvoorbeeld in de sierteeltsector.”
Ook in de transactiecijfers voor landelijke woningen is nog geen effect waar te nemen. Momenteel zorgt de onzekerheid wel voor minder bezichtigingen in de algemene woningmarkt, ziet Klijsen: ‘Waar een verkoper doorgaans zo’n dertig bezichtigingen heeft, zijn het er nu vier of vijf.
Dat stelt ons als makelaar in staat om goede gesprekken te voeren en potentiële kopers te leren kennen. En we zetten ons in om meer op afstand te kunnen doen, bijvoorbeeld met videobellen. NVM lanceert ook een nieuw systeem dat het mogelijk maakt om een verkoop op afstand digitaal te ondertekenen en rond te maken.”